Każdy z małżonków, w ważnych powodów może wystąpić do sądu o ustanowienie rozdzielności majątkowej i ma do tego prawo. Gwarantuje to art. 52 § 1 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego (KRiO). Może o to wystąpić też wierzyciel jednego z małżonków, jeżeli ustanowienie takiej rozdzielności pomoże mu na odzyskaniu pieniędzy od któregoś z małżonków.
Rozdzielność majątkowa zaczyna obowiązywać w dniu określonym w wyroku sądu. W wyjątkowych sytuacjach sąd może tę datę wyznaczyć na dzień wcześniejszy, zwykle w sytuacjach, kiedy małżonkowie żyli osobno od dłuższego czasu.
Sprawę rozstrzyga Sąd Rejonowy, w którego okręgu mieszkali razem małżonkowie lub nadal mieszka jeden z nich. Jeśli jednak oboje się przeprowadzili, sprawa będzie toczyć się w pierwszej kolejności w Sądzie w rejonie zamieszkania osoby pozwanej a jeśli nie jest to możliwe wówczas powoda.
Opłata sądowa od pozwu wynosi 200 zł.
Jakie powody mogą być przyczyną ustanowienia rozdzielności majątkowej?
Zwykle jest to sytuacja, która wywołuje naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków i z reguły także dobra rodziny.
Powód, czyli osoba występująca o ustanowienie rozdzielności, powinien więc wykazać, że takie zagrożenie realnie istnieje.
Inne powody uzasadniające orzeczenie rozdzielności majątkowej to ustanie pomiędzy małżonkami więzi rodzinno – prawnych i trwałej separacji, trwałe zerwanie stosunków majątkowych i brak możliwość podejmowania wspólnych decyzji finansowych.
Raczej należy uznać, że sąd nie ustanowi rozdzielności majątkowej, gdy małżonkowie nadal mieszkają razem, posiadają i korzystają ze wspólnego rachunku bankowego, czy kiedy prowadzą – choćby w znikomym zakresie – wspólne gospodarstwo domowe. Dodatkowo, trudnym może być orzeczenie rozdzielności majątkowej, gdy małżonkowie wspólnie spłacają kredyt zaciągnięty na zakup zajmowanego przez nich mieszkania.
Z żądaniem ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej może wystąpić także małżonek winny separacji.
Ważnych wskazówek interpretacyjnych w omawianej kwestii dostarczył Sąd Okręgowy w Nowym Sączu w wyroku z dnia 11 grudnia 2013 roku, sygnatura akt: III Ca 711/13. Wskazał on, że ocena wystąpienia przesłanek określonych w art. 52 § 1 KRiO wymaga poczynienia ustaleń w odniesieniu do: wielkości majątku wspólnego, istnienia zadłużenia, jego rozmiarów i okoliczności jego powstania, a także kwestii dotyczących utrzymania i wychowania małoletnich dzieci stron. Sąd winien w takim postępowaniu zbadać więc ruchomości, nieruchomości, stan rachunków bankowych, zobowiązania małżonków z tytułu zaciągniętych pożyczek lub innych instrumentów finansowych, koszty utrzymania majątku, koszty utrzymania dzieci oraz zakres pokrywania przez małżonków kosztów utrzymania dzieci.
Podsumowując więc powyższe rozważania, należy wskazać, że wśród ważnych powodów, które uzasadniają orzeczenie przez sąd rozdzielności majątkowej małżonków znajdują się:
- naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków i z reguły także dobra rodziny,
- faktyczna separacja małżonków połączona z ustaniem pomiędzy nimi więzi rodzinno-prawnych powodujące trwałe zerwanie stosunków majątkowych,
- faktyczna separacja małżonków uniemożliwiająca im współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym oraz podejmowanie wspólnych decyzji gospodarczych.
W postępowaniu sądowym Sąd będzie badał:
- wielkość majątku wspólnego małżonków (ruchomości, nieruchomości, stan rachunków bankowych),
- koszty utrzymania majątku,
- istnienie zadłużenia, jego rozmiary i okoliczności jego powstania,
- kwestie dotyczące utrzymania i wychowania małoletnich dzieci stron (koszty utrzymania dzieci oraz zakres pokrywania przez każdego z małżonków kosztów utrzymania dzieci).
